اسنادی که توسط موسسات مالی صادر می‌شود و تعهدی است برای پرداخت مقداری پول، که عمدتا در امور پولی تجارت مورد استفاده قرار می‌گیرد را اعتبارات اسنادی یا LC می‌نامند. اعتبار اسنادی تعهدی از بانک است که به خریدار و فروشنده داده می‌شود.در تجارت بین‌الملل، زمانیکه خریدار از یک کشور و فروشنده از کشوری دیگر برای انجام معامله اقدام کنند، اعتبار اسنادی اهمیت بسزایی پیدا می‌کند. برای انجام معامله علاوه بر وجود اعتبارنامه که نقش اساسی دارد، اقلامی مانند : شخص یا شرکت فروشنده، بانک یا موسسه مالی صادرکننده (از طرف شخص خریدار)، بانک ابلاغ کننده (از طرف فروشنده) نیز دارای اهمیت هستند.

 طبق قاعده‌ای که در مورد اعتبار اسنادی وجود دارد، هرگاه که خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد.اعتبارات اسنادی اغلب در معاملات بین المللی به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌دلیل ماهیت معاملات بین المللی که شامل عواملی همچون مسافت و تفاوت قوانین کشورها و …، اعتبارات اسنادی یک جنبه بسیار مهم در تجارت بین المللی شده است.

بانک همچنین به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است تا زمان در یافت تائیدیه که کالاهای خریداری شده حمل شده اند وجه را پرداخت نخواهد کرد. در رابطه با اعتبارات اسنادی در ایران باید خاطر نشان کرد که به دلیل محدودیتهای وضع شده توسط بانک مرکزی انواعی از این اعتبارات غیر قابل استفاده در ایران است و یا احتیاج به مجوز بانک مرکزی دارد.

مزایای اعتبارات اسنادی چه مواردی است؟

اطمینان فروشنده از اینکه پس از ارایه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا تایید کننده دریافت میکند.

امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا.

تحصیل اسناد حمل مطابق با مفاد موافقت اولیه تحت شرایط قرارداد میان طرفین

اطمینان از اینکه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکیت کالا از وی صورت میگیرد .

امکان کسب تسهیلات بیشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده

تعهد بانک برای پرداخت بها در معاملات بجای فرد فروشنده

انواع اعتبار اسنادی

در این قسمت برای شما در مورد انواع اعتبار اسنادی صحبت می‌کنیم تا بیشتر متوجه تفاوت بین آن‌ها شوید.

اعتباراسنادی وارداتی یا صادراتی

 به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش می کند اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که در کشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی می‌باشد.

اعتباراسنادی قابل برگشت   Revocable L/C

در این نوع اعتبار، خریدار و یا بانک گشایش کننده اعتبار می‌توانند بدون اطلاع ذینفع، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار بوجود آورند(بدون اجازه فروشنده). از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمی‌شود، زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.

اعتباراسنادی غیر قابل برگشت  Irrevocable L/C

در اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت، هرگونه تغییر شرایط اعتبار از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار، موکول به موافقت و رضایت فروشنده است. فروشندگان معمولا از این گونه اعتبار استقبال بیشتری می‌کنند.

اعتباراسنادی تایید شده   Confirmed L/C

 اعتباری است که خریدار ملزم می‌شود تا اعتبار صادره از سوی بانک خود را به تایید هر بانک معتبر دیگر که مورد نظر فروشنده است، برساند. این نوع اعتبار اسنادی حاکی از اطمینان نداشتن به حیثیت اعتباری بانک صادرکننده و یا وضعیت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار است.

اعتباراسنادی تایید نشده   Unconfirmed L/C

 این نوع اعتبار در شرایط متعارف و بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش می‌یابد. اگر در شرایط اعتبار کلمه Confirmed ذکر نشود آن اعتبار تایید نشده تلقی می‌شود.

اعتباراسنادی قابل انتقال   Tranferable L/C

 به اعتباری گفته می‌شود که طبق آن، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص انتقال دهد. در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب می‌شود.

اعتباراسنادی غیر قابل انتقال   Untransferable L/C

به اعتباری گفته می‌شود که ذینفع حق واگذاری کل یا بخشی از آن را به دیگری ندارد. در تجارت بین الملل عرف بر غیر قابل انتقال بودن اعتبار است و همچنین در ایران برای گشایش اعتبار قابل انتقال نیاز به مجوز بانک مرکزی می‌باشد.

اعتبار اسنادی نسیه یا مدت‌دار یوزانس  Usance L/C

 اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد از سوی ذینفع پرداخت نمی‌شود بلکه پرداخت وجه آن، بعد از مدت تعیین شده صورت می‌گیرد. در واقع فروشنده به خریدار مهلت می‌دهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد. معامله یوزانس معمولا در کشورهایی انجام می‌گیرد که کمبود ارز دارند.

اعتباراسنادی دیداری   At Sight L/C

 اعتباری است که طبق آن بانک ابلاغ کننده پس از رویت اسناد حمل ارایه شده از طرف ذینفع (فروشنده)، در صورت رعایت تمامی شریط اعتبار از سوی وی، بلافاصله وجه آن را پرداخت می‌کند.

اعتباراسنادی پشت به پشت اتکایی   Back to Back L/C

 این نوع اعتبار اسنادی متشکل از دو اعتبار جدا از هم است. اعتبار اول به نفع ذینفع گشایش می‌یابد که خود به هر دلیلی قادر به تهیه و ارسال کالا نیست. به همین جهت با اتکا بر اعتباری که به نفع وی گشایش یافته است، اعتبار دیگری برای فروشنده دوم (ذینفع دوم) که می‌تواند کالا را تهیه و ارسال کند، از طرف ذینفع اول گشایش می یابد.

اعتباراسنادی ماده قرمز  Red Clause L/C

 در این نوع اعتبار فروشنده می‌تواند قبل از ارسال کالا، وجوهی را بصورت پیش پرداخت از بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده دریافت کند. علت این نام گذاری آن است که اولین بار که این اعتبار گشایش یافت بانک بازکننده اعتبار برای جلب توجه بانک ابلاغ کننده شرایط اعتبار را که به مقداری از وجه اعتبار را به عنوان پیش پرداخت به ذینفع پرداخت می‌کند را با جوهر قرمز نوشت که از آن به بعد به اعتبار ماده قرمز معروف شد.

اعتباراسنادی گردان   Revolving L/C

 اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار، همان مبلغ اسناد تا سطح اعتبار اولیه افزایش می یابد در واقع بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید، اعتبار موجود خود به خود تجدید می‌شود.

به بیان ساده مراحل گشایش اعتبار

گشایش LC به بیان ساده از چهار مرحله تشکیل شده است :

در این مرحله اعتبار در بانک گشاینده باز میشود قبل از اینکه خریدار و فروشنده برای گشایش اعتبار اقدام کنند باید بر سر معامله توافق کرده باشند و اسناد مربوط به این معامله را در اختیار بانک گشاینده قرار داده تا ثابت کند معامله‌ای در راه است و بعد از ارائه این اسناد و مدارک درخواست خود را برای گشایش اعتبار اعلام نمایند .

در مرحله دوم بعد از اینکه خریدار اسناد مربوط به کالای مورد نظر خود را به بانک گشاینده ارائه کرد این اسناد در اختیار فروشنده قرار گرفته تا به تولید و ساخت و بسته بندی کالای درخواستی اقدام نماید و مطمئن باشد که کالای درخواستی خریدار دارد و این اطمینان را بانک گشاینده با ارائه اسناد خریدار به وی می‌دهد. بعد از اینکه کالای درخواستی ساخته شد از طریق بانک گشاینده به خریدار تحویل داده شده و مبلغ آن هم از طریق همان بانک گشاینده به فروشنده پرداخت میشود . در مرحله اخر هم خریدار کالایی را که سفارش داده بود از گمرک کشور خودش و بنادر مربوطه دریافت کرده و اسناد دریافت را امضاء و در اختیار رابط قرار می‌دهد .

به بیان ساده مراحل گشایش اعتبار اسنادی در همین ۴ مرحله خلاصه شده است توافق برای معامله، ارسال درخواست تولید کالا به فروشنده، ساخت کالا و ارسال آن به خریدار و پرداخت وجه و دریافت کالا توسط خریدار اما جزییات دیگری هم در این روند وجود دارد که ممکن است فقط مختص خریدار و یا فروشنده باشد مثلا خریدار باید اجازه واردات و ثبت سفارش را در کشور خود دریافت کند و باید برای بیمه کالای خریداری شده هم از یکی از بیمه‌های بین المللی استفاده نماید . یکی از کارهایی که باید فروشنده انجام دهد تهیه بارنامه، سیاهه کالا و گواهی مبداء است و در انتهای کار هم خریدار باید پروانه سبز گمرکی را به بانک ارائه نماید .

استفاده از اعتبار اسنادی چه مزیت‌هایی برای خریدار و فروشنده و بانک عامل و دولت ها دارد؟

یک چنین معامله‌ای به دلیل اینکه طرف‌های مختلفی دارد در نتیجه همه آنها هم از آن ذینفع هستند یعنی هم خریدار و هم فروشنده و هم بانک‌های رابط و هم دولتها به نسبت مسئولیت خود از آن نفع می‌برند مثلا این روش معامله برای خریدار این مزیت را دارد که می‌تواند قبل از پرداخت پول به صورت تقریبا دقیق از مشخصات و نوع کالا و کیفیتی که سفارش داده است مطلع شود و اگر مطابق با سفارشش نبود از پرداخت پول امتناع نماید فروشنده هم می‌تواند مطمئن شود پول کالایی را که تولید کرده دریافت خواهد کرد چون طرف معامله وی برای پرداخت پول بانک گشایش کننده و عامل است و باید نسبت به پرداخت وجه تولید کننده اقدام کرده و نسبت به تعهد داشته باشد .

بانک‌ها در این نوع معامله نفع خود را می‌برند انها برای خدماتی که به خریدار و فروشنده ارائه می‌دهند کارمزد دریافت می‌کنند و البته تعهدی هم در قبال کالاهای تقلبی و بی کیفیت نداشته و اسناد کالاها را فقط به لحاظ تئوری و ظاهری بررسی می‌کنند در نتیجه با ارائه این خدمات و دریافت کارمزد سود خود را دریافت می‌نمایند و اگر هر کدام از طریفین کارمزد بانک را پرداخت نکنند بانک می‌تواند از کالای مبادله شده کارمزد خود را بردارد.در نهایت دولت‌ها با نظارتی که بر ورود و خروج ارز و کالا از کشور دارند می‌توانند در بحث مالیات‌ها سهم خود را از یک چنین معاملاتی بردارند .